Mashtrimet online janë bërë një nga kërcënimet më serioze të epokës digjitale. Vetëm gjatë vitit 2024–2025, autoritetet ndërkombëtare të sigurisë kibernetike raportuan rritje të ndjeshme të skemave të vjedhjes së të dhënave, mashtrimeve financiare, faqeve të rreme të bankave dhe profileve të falsifikuara në rrjetet sociale. Sipas Europol, mbi 70% e mashtrimeve online nisin përmes email-eve dhe rrjeteve sociale, ndërsa një raport i FTC në SHBA tregon se përdoruesit humbin miliarda dollarë çdo vit për shkak të skemave dixhitale.
Në Kosovë dhe rajon, Policia paralajmëron rregullisht qytetarët për rritjen e sulmeve phishing, faqeve të rreme që ofrojnë “përfitime të shpejta”, si dhe profileve të krijuara për të manipuluar përdoruesit, sidomos të rinjtë dhe persona që kërkojnë punë online.
Çfarë formatesh marrin mashtrimet online?
Mashtrimet dixhitale janë sofistikuar ndjeshëm. Disa prej formave më të përhapura përfshijnë:
- Phishing: Email-e ose mesazhe të rreme që imitojnë bankat, institucionet publike apo kompanitë ndërkombëtare.
- Fake pages: Faqe të rreme që duken identike me ato të shitjeve online, bankave apo platformave të njohura.
- Mashtrime financiare: Investime të rreme me fitime të shpejta, skema kriptomonedhash apo “trajnime” të dyshimta.
- Profile të rreme në rrjetet sociale: Persona që krijojnë identitete të sajuara për të fituar akses te të dhënat personale.
- Scam në tregun e punës online: Oferta pune që kërkojnë pagesa paraprake, dërgimin e dokumenteve personale apo instalimin e aplikacioneve të dyshimta.
Ekspertët paralajmërojnë se mashtruesit tashmë përdorin inteligjencën artificiale për të krijuar zëra të rremë, foto dhe mesazhe që duken jashtëzakonisht të besueshme.
Si t’i identifikojmë shenjat e para?
Shumica e mashtrimeve kanë disa elemente të përbashkët:
Oferta tepër e mira për të qenë të vërteta
Mesazhe që krijojnë urgjencë (“Vepro tani!”, “Llogaria jote do mbyllet!”)
Gabime gjuhësore apo linqe të çuditshme
Kërkesa për të dhëna personale ose pagesa të menjëhershme
Profile me pak ndjekës, fotografi të vjedhura apo informacion të pasaktë
Nëse diçka tingëllon e dyshimtë, zakonisht është e dyshimtë.
Si të mbrohemi në praktikë?
Autoritetet këshillojnë disa hapa të thjeshtë, por shumë efektivë:
Mos klikoni linke të panjohura – sidomos në email, Viber, WhatsApp apo TikTok/Instagram DM.
Verifikoni faqen – gjithmonë kontrolloni adresën (URL) me kujdes. Një shkronjë e shtuar mund të fshehë një mashtrim.
Mos dërgoni të dhëna personale – bankat dhe institucionet nuk kërkojnë kurrë fjalëkalime përmes mesazheve.
Aktivizoni autentifikimin me dy faktorë (2FA) – rrit ndjeshëm nivelin e sigurisë së llogarive tuaja.
Përdorni fjalëkalime të forta – dhe ndryshojini rregullisht.
Kontrolloni komentet dhe recensionet – sidomos në faqet që premtojnë produkte me çmime shumë të ulëta.
Raportoni menjëherë mashtrimet – tek Policia dhe platforma ku është paraqitur rasti.
Pse përdoruesit bien pre e mashtrimeve?
Psikologët shpjegojnë se mashtruesit synojnë emocionet: frikën, shpresën për fitim të shpejtë, urgjencën dhe ndjeshmërinë e njerëzve ndaj komunikimeve që duken “zyrtare”. Kombinimi i këtyre taktikave, i mbështetur nga teknologjia e avancuar, e bën më të vështirë identifikimin e rremësisë.
